Vận đơn đường biển (B/L – Bill Of Lading) là một chứng từ vận tải hàng hoá do người chuyên chở, thuyền trưởng (đường biển) hoặc đại lý của hãng tàu (forwarder) ký phát cho chủ hàng sau khi tàu rời bến. Trong vận tải đường biển, vận đơn có chức năng quan trọng và tác dụng đến quá trình chuyển đổi chủ sở hữu hàng hoá. Tuỳ vào mục đích và căn cứ riêng mà người ta phân loại vận đơn đường biển. Hiện tại có 6 cách phân loại vận đơn đường biển.
Nhiều bạn chưa vào nghề hoặc đang theo học nghề xuất nhập khẩu có lẻ hàng ngày nghe đến vận đơn đường biển (Ocean Bill of Lading – B/L) rất nhiều nhưng chưa từng thấy cái vận đơn đó thực tế như thế nào, trong vận đơn ghi gì và có khác gì so với vận đơn đường hàng không (air) hay không.
Trong bài viết này Ánh sẽ đưa ra một vài mẫu vận đơn của các hãng tàu mà Ánh đã làm với khách hàng. Nhưng mình cũng nói trước là một số thông tin trên bill mình sẽ che mờ nhằm đảm bảo không lộ thông tin của khách hàng.
Vận đơn có thể nói là linh hồn của hàng hóa, nó là một giấy chứng nhận hãng tàu cấp cho bạn nhằm xác minh hãng tàu đã nhận chuyên chở lô hàng của bạn. Tất cả các loại vận đơn quốc tế đều bằng tiếng Anh.
Ánh sẽ dịch một vận đơn ra tiếng Việt cho các bạn dễ hiểu nội dung của nó. Hãy ủng hộ website SongAnhlogs.com bằng cách nhấn Like và G+ nếu bài viết này bổ ích nhé.
Nội dung bài viết
Chức năng và tác dụng của vận đơn đường biển
Sau khi bạn book tàu và làm thủ tục hải quan cho lô hàng thanh lý xong trước giờ closing time thì việc đầu tiên bạn cần phải gởi cho hãng tàu là một chi tiết bill nhằm cung cấp cho hãng tàu biết thông tin về lô hàng của bạn để hãng tàu làm cho bạn một bản draft bill, khi co draft bill rồi bạn sẽ có một thời gian xác nhận draft bill đã ok hay chưa, khi bạn đã confirm ok thì lúc này hãng tàu chính thức mới cấp cho bạn vận đơn đường biển hay còn gọi là BILL (Ocean Bill of Lading – B/L).
Chức năng của vận đơn đường biển
Vận đơn đường biển có 3 chức năng chính:
– Vận đơn là bằng chứng xác nhận người chở hàng đã nhận chuyên chở lô hàng của bạn theo thông tin trên bill: Người nhận, người gởi, chủng loại, số lượng hàng hóa, tình trạng….
– Vận đơn là giấy tờ có giá trị dùng để thanh toán, định đoạt tại ngân hàng. Vận đơn minh chứng cho quyền sở hữu hàng hóa do đó vận đơn GỐC có thể mua bán được.
– Vận đơn được xem là hợp đồng vận chuyển đã được ký. Trong thuê tàu chuyến thì người vận chuyển và chủ hàng phải ký kết trước hợp đồng. Tuy nhiên trong thuê tàu chợ ( tàu container, hàng LCL ) thì hãng tàu không có ký kết hợp đồng trước, mà hai bên chỉ có giấy xác nhận lưu cước( Booking note) sau khi hàng đã lên tàu cấp bill thì trách nhiệm mỗi bên mới bắt đầu.
Tác dụng của vận đơn
Vận đơn có rất nhiều tác dụng trong giao dịch ngoại thương. Sau đây là một số tác dụng chính:
– Vận đơn có tính pháp lý điều chỉnh mối quan hệ người chớ hàng, người xếp hàng và người nhận hàng.
– Vận đơn là căn cứ để khai hải quan, Manifest.
– Vận đơn xác nhận số lượng, chủng loại hàng người bán gởi cho người mua từ đó làm cơ sở để đóng thuế xuất nhập khẩu.
– Vận đơn là một trong những giấy tờ quan trọng trong bộ chứng từ xuất nhập khẩu.
– Vận đơn có thể làm giấy tờ mua bán, chuyển nhượng…
Nội dung vận đơn đường biển
Đây có thể nói là trọng tâm của bài viết. Các bạn nhìn hình mẫu vận đơn đường biển của hãng tàu KMTC nhé.
– Shipper: Tên người gởi, địa chỉ, số điện thoại, fax, email…
– Consignee: Tên người nhận, địa chỉ, số điện thoại, fax, email…
– Notify Party : Tên người nhận thông báo hàng đến, địa chỉ, số điện thoại, fax, email…
– Vessel/Voy.No : Tên tàu / Số chuyến
– Port of loading : Cảng load hàng
– Port of discharge: Cảng dỡ hàng
– Container no/ Seal no: Số container, số seal ( niêm chì)
– Description of goods: Mô tả hàng hóa, gross weight, net weight, số lượng cartons,
– Freight prepaid : Cước trả tại cảng load hàng ( xem thêm )
Phân loại vận đơn đường biển
Có rất nhiều cách để phân loại vận đơn đường biển, sau đây là một số cách hay sử dụng để phân loại vận đơn. Ánh sẽ trình bày đầy đủ nhất về cách phân loại vận đơn. Hiện tại có 6 cách phân loại vận đơn đường biển như sau:
Căn cứ vào tính sở hữu
Có 3 loại:
– Vận đơn đích danh (Straight Bill): là vận đơn ghi rõ tên, địa chỉ người nhận hàng và người chở hàng chỉ giao hàng đúng với tên, địa chỉ trên bill. ( Trong ví dụ là mục consingee, vân đơn trên là vận đơn đích danh).
– Vận đơn theo lệnh (To order Bill): Thường thì trên bill gốc không thể hiện tên consignee mà chỉ để chữ “To Order” tại mục consignee. Vận đơn này miễn người nào cầm vận đơn gốc và được xác nhận ký hậu của shipper là có thể nhận hàng.
Trên vận đơn “To Order” ô Consignee có thể thi: To order of consignee, to order of bank…. Bạn phải chú ý ký hậu và đóng dấu khi gặp vận đơn này. Việc ký hậu và đóng dấu là cách chuyển nhượng quyền sở hữu của lô hàng. Thường ký hậu và đóng dấu vào mặt sau của Bill.
– Vận đơn vô danh (To bearer Bill): Không ghi tên hay bất cứ thông tin gì trong mục consignee hoặc phát hành theo lệnh nhưng không ghi rõ lệnh này của ai. Do đó ai cầm được vận đơn này đều có thể nhận hàng.
Vận đơn theo lệnh (To order) có thể biến thành vận đơn đích danh (Straight Bill) nếu ký hậu ghi rõ người nhận hàng hoặc có thể biến thành vận đơn vô danh (To bearer Bill) khi chỉ ký hậu mà không ghi tên người nhận.
Căn cứ vào tính pháp lý của hàng hóa vận chuyển:
– Vận đơn gốc (Original Bil) : là vận đơn được có dấu Original và được đóng mộc, ký bằng tay. Bill gốc mang tính chủ sở hữu hàng hoá. Ví dụ Bill trên của Maersk Line là vận đơn gốc, theo lệnh (to order).
– Vận đơn bản sao (Copy B/L): nội dung vận đơn này giống với vận đơn gốc, không có dấu và không được ký bằng tay, có chữ COPY-NON NEGOTIABLE (như hình trên). Có nghĩa là không được chuyển nhượng.
Căn cứ vào tình trạng bốc xếp hàng hóa:
– Vận đơn đã bốc hàng lên tàu (Shipped on board Bill): Là loại vận đơn mà chủ tàu, thuyền trưởng hoặc nhân viên của chủ tàu cấp cho người gởi hàng shipper khi hàng đã bốc lên tàu.
– Vận đơn nhận hàng để chở (Received for shipment Bill): Vận đơn này cam kết với chủ hàng rằng hàng sẽ được bốc lên tàu, trên con tàu đã thống nhất từ trước.
Căn cứ vào phê chú trên vận đơn
– Vận đơn hoàn hảo (Clean Bill): là loại vận đơn mà không có bất cứ ghi chú khiếm khuyết gì về ghi chú của lô hàng. Điều này rất quan trọng bởi vì vận đơn này để consignee hoặc ngân hàng cảm thấy an tâm về lô hàng khi shipper gởi.
– Vận đơn không hoàn hảo (Unclean Bill hay Dirty Bill): Là loại vận đơn mà người chuyên chở có ghi chú xấu về tình trạng của lô hàng. Có thể ghi một số thông tin xấu về lô hàng như Case Leaking (thủng chảy), Bag Torn (bao rách) …
Căn cứ vào phương thức thuê tàu:
– Vận đơn tàu chợ (Liner Bill): là loại vận đơn thông dụng nhất và chiếm hầu hết trên thị trường. Loại vận đơn này khi bạn thuê tàu container để chở hàng ( ví dụ trong bài viết đều là vận đơn tàu chợ)
– Vận đơn tàu chuyến (Voyage Charter Bill): là loại vận đơn phát cho người chủ hàng khi sử dụng tàu chuyến để chở hàng và thường đi kèm “tobe used with charter party” (sử dụng với hợp đồng thuê tàu).
Căn cứ vào hành trình và phương thức chuyên chở hàng hóa:
– Vận đơn đi thẳng (Direct Bill): là loại vận đơn hàng được chở thẳng từ cảng load hàng sang cảng dỡ hàng không qua chuyển tải hay tàu ghé cảng nào cả.
– Vận đơn chở suốt (Through Bill): cấp cho chủ hàng không cần quan tâm đến hàng có chuyển tải hay không. Trong loại vận đơn nay có thể có nhiều người chuyên chở và nhiều tàu chuyên chở. Tuy nhiên chỉ có 1 vận đơn có tính sở hữu duy nhất. Trong loại này còn có các vận đơn con gọi là vận đơn địa hạt (Local B/L) không có tính sở hữu. Vận đơn địa hạt này như là 1 biên lai ghi nhận các nhà chuyên chở nhận hàng và trao đổi hàng cho nhau.
– Vận đơn đa phương thức (Multimodal BilL, Intermodal Bill or Combined Bill): vận đơn này thường dùng trong vận chuyển container với hình thức “door to door”. Có thể sử dụng nhiều phương pháp vận chuyển kết hơp như : đường biển, hàng không, đường bộ…
Nhược điểm của vận đơn đường biển
Thứ 1: Hàng hoá có thể đến cảng rồi nhưng vận đơn bill chưa đến làm chậm quá trình dỡ hàng. Trường hợp này xảy ra khi hành trình trên biển ngắn.
Thứ 2: Vận đơn giấy có hạn chế về mặt công nghệ, không thể truyền dữ liệu số bằng internet được.
Thứ 3: Việc in ấn và chống làm giả sẽ gây lãng phí về mặt kinh tế.
Thứ 4: Bill giấy có thể thất lạc hay mất cắp.
Một số loại vận đơn khác
So với những vận đơn trên có thể có nhiều bạn quen hơn những vận đơn sau, bài viết chi tiết thì mình cũng đã viết rồi:
– Master bill: Vận đơn của hãng tàu cấp cho shipper hoặc cấp cho Forwarder.
– House bill: Vận đơn nhà. Vận đơn này do forwarder cấp cho shipper
– Surrenderd bill: Là vận đơn điện giao hàng hay còn gọi là vận đơn xuất trình nhằm đảm bảo hàng hoá có thể release nhanh.
– Seaway bill: Vận đơn để release hàng hoá nhanh hay còn được gọi là Express release
Kết Luận
Vận đơn là một loại giấy tờ quan trọng trong vận chuyển đường biển bằng container. Mặc dù có nhiều cách phân loại bill nhưng trong thực tế người ta hay thấy 2 loại vận đơn chính : Master bill và house bill. Bill gốc là bill quan trọng nhất và tuyệt đối không được làm mất bộ bill gốc. Nếu bạn không muốn khách hàng chờ nhận bill gốc thì có thể làm surrendered bill hoặc seaway bill.
Bạn có thể dùng vận đơn gốc để chuyển nhường hàng hoá, ngoài ra còn có rất nhiều cách phân loại khác tuỳ vào mục đích sử dụng. Chẳng hạn trong mua bán 3 bên người ta có thêm loại Vận đơn thay đổi (Switch B/L).
Bùi Xuyến says
May 16, 2016 at 3:51 amGửi anh Ánh !
Em thực sự không làm việc trong lĩnh vực xuất nhập khẩu nhưng công việc hiện tại của em có liên quan đến lĩnh vực này nên có một số vấn đề thắc mắc mong anh giải đáp giùm em. Cụ thể:
+ Thứ nhất: khi làm việc trên bộ xuất khẩu thì một số công ty xuất khẩu không xuất trình được bill of lading. Theo quy định thì đơn vị có cần phải lưu tại doanh nghiệp đầy đủ bộ hồ sơ hải quan đầy đủ gồm sale contract, invoice, packing list, bill of lading không ah.
+ Thứ hai: về trọng lượng (gross weight) trên tờ khai và trên Bill có sự sai lệch. Em không lý giải được sự khác nhau này, đồng thời thì gross weight trên bill thì khách quan hơn trên tờ khai có đúng không ah.
+ Thứ ba: Một tờ khai thì có thể có nhiều bill được không ah và trong trường hợp nào thì xảy ra trường hợp như trên ?
Rất mong nhận được câu trả lời của anh.
Cảm ơn anh rất nhiều.
Song Ánh Trần says
May 17, 2016 at 4:02 pm– Không nhất thiết phải lưu nhé em ( Nhưng phải nên lưu) vì 1 số shipper làm seaway bill có thể họ không lấy bill cũng được. Em nên nói rõ đơn vị là shipper hay consignee hay là….
– Goss weight khác nhau sẽ làm ảnh hưởng đến việc thông quan đặc biệt là lô hàng làm Original bill. Đáng lẻ khách hàng phải khai đúng Gross weight. Gross weight trên bill cũng là do shipper khai do đó ko thể nói là khách quan hơn.
– 1 shippment chỉ có 1 bill, nhưng có thể có nhiều tờ khai. Ví dụ: 1 shipment 20 container gạo xuất khẩu. Mỗi 1 container là 1 tờ khai, nhưng khi làm bill chỉ có 1 bill duy nhất.
My Lê says
June 19, 2016 at 1:11 pmAnh cho e hỏi chút ạ .
E đang học môn bảo hiểm hàng hóa XNK, cho em hỏi nếu không có số vận đơn thì có thể dò tìm hàng hóa được không ?
Nếu e là người NK. Người XK mua bảo hiểm cho em. Vậy tại sao e không tự mua mà phải nhờ người XK ạ.
Mong câu trả lời của Anh.
Em cảm ơn
Song Ánh Trần says
July 10, 2016 at 5:27 pmNếu không có số vận đơn thì phải có số container nhé em, hoàn toàn tracking ra lô hàng.
Việc mua bảo hiểm là do thỏa thuận của người XK và người NK chứ đâu bắt buộc người XK mua bảo hiểm đâu em. Thường do người XK mua bảo hiểm vì dùng điều kiện CIF và bảo hiểm làm việc với shipper là thuận tiện nhất. Ví dụ em nhập hàng từ Mỹ, em nhờ cty bảo hiểm ở VN bảo hiểm lô hàng thì họ không biết rõ hàng hóa nên có thể mức bảo hiểm sẽ cao hơn.
Nguyen Nhung says
June 27, 2016 at 10:41 amkính gửi anh Ánh!
EM muốn hỏi rằng nếu mình thuê tàu chuyến để xuất khẩu hàng ngũ cốc thì trên Bill phần số container và số seal sẽ được thế hiện như thế nào? E đang nghĩ rằng sẽ có số kẹp chì nhưng sẽ không có số container do mình thuê cả tàu rồi có đúng ko ạ?
Rất mong nhận được phản hồi sớm nhất từ anh ạ. Em cảm ơn anh
Song Ánh Trần says
July 8, 2016 at 3:58 pmAnh thấy rằng việc thuê tàu chuyến thường dùng cho những hàng nặng khó đóng container như : Cát, Đá….Em thuê tàu chuyến xuất khẩu hàng nông sản thì khó đấy vì hàng nông sản rất dễ hư. Đôi khi đóng cont không đảm bảo độ ẩm nó còn hư nữa.
Vì tàu chuyến không có số cont và số seal nên làm gì trên bill có thông tin này đâu em
Chúc em thành công.
Thắng says
August 9, 2016 at 9:01 amXin chào! Cho mình hỏi là vận chuyển đường biển thì ngoài vận đơn còn có hoá đơn( invoice) nữa không? Hoặc có thể dùng vận đơn thay hoá đơn để làm thủ tục hải quan không? Xin cám ơn
Song Ánh Trần says
August 9, 2016 at 10:00 amNgoài vận đơn thì bạn cần có bộ chứng từ : Packing list, invoice, C/O, giấy khai hải quan nhé bạn.
Phương Nghi says
December 21, 2016 at 8:12 amCho em hỏi, Bill gốc được cấp trước hay sau khi tàu chạy vậy ạ?
Song Ánh Trần says
December 22, 2016 at 5:56 pmEm hỏi câu hỏi này hơi ngây thơ đó. Tất cả bill đều cấp sau khi tầu chạy. Ngoại trừ house bill làm sai thì chẳng nói làm gì. Còn lý do vì sao họ lại cấp dc trước ngày tàu chạy thì….cao thủ họ tính toán, anh không muốn nói về cái này trên 1 cộng đồng lớn thế này :D. Cafe thì anh nói dc, haha.
Nguyễn Văn Thịnh says
December 26, 2016 at 6:57 amseal niêm phong hiện chữ cảnh báo
Mai says
February 21, 2017 at 7:25 amCác bài viết của anh rất hữu ích. Cám ơn anh rất nhiều!
Vo thai oanh says
July 10, 2017 at 1:45 amXin chao anh! Em lam o cty xnk nhung do la bo phan ke toan nen ko am nhieu nhieu ve bill nn dan den sai sot. Nho anh cho em hoi ti em la ben abn khach hang chiu trach nhiem chuyen tien cuoc van chuyen nhung do sai sot tren bill cua ben em ghi la nguoi ban tra tien nen gio neu sua thi phai lam the nao. Nong nhan duoc thong tin phan hoi som tu anh.
Dung says
July 10, 2017 at 9:54 amDear anh,
Anh cho em hỏi thủ tục làm vận đường biển mất tầm bao lâu thời gian ạ!
Tks anh!
Song Ánh Logs Support says
April 12, 2019 at 11:34 amRất nhanh nhé bạn, vì đã có sẵn hệ thống hết rồi
Ngan says
August 2, 2018 at 8:27 amAnh ơi cho em hỏi. Co khách mua hàng ma đòi nhận vận đơn gốc rồi mới thanh toán tiền. Vậy mình gửi BL bằng air trước cho người mua. Khi họ nhận BL họ không làm thủ tục hải quan được phải không.-phải có đủ bộ chứng từ thì mới nhập hàng về phải không ạ.
Song Ánh Logs Support says
March 1, 2019 at 3:34 amChào bạn,
Cái này còn tùy nhiều vấn đề nữa nhé bạn, tùy bạn bán mặt hàng gì nữa, cũng phức tạp đấy. Mình ví dụ bạn bán hàng không cần kiểm tra chuyên ngành gì, và đã thanh toán hết cho hãng tàu bên đây thì họ vẫn có thể lấy hàng bình thường nhé, hoặc bạn bán mặt hàng ngoài B/L thì cần chứng từ khác thì bên kia mới lấy hàng được ví dụ PHYTO, bạn giữ lại PHYTO thì khách của bạn không làm thủ tục hải quan được, còn tùy vào quy định, luật pháp hải quan bên kia nữa.
Dung says
November 26, 2018 at 5:56 amDear Anh Ánh,
Em rất cảm ơn website cùng những chia sẻ hữu ích, có tâm của anh.
Em tốt nghiệp kế toán nhưng lại làm nhân viên mua hàng nội địa được 4 năm cho một công ty nước ngoài. Em rất muốn chuyển sang làm mua hàng quốc tế để hoàn thiện bản thân. Các công ty mới luôn yêu cầu kinh nghiệm mua hàng quốc tế từ 2-3 năm, nên từ chối tuyển dụng em ngay cả khi em muốn nhận một mức thấp hơn để học việc. Em thực sự mất phương hướng.
Mong một người có nhiều kinh nghiệm như anh cho em xin một lời khuyên ạ, em cần làm gì, học thêm về Xuất Nhập Khẩu ở đâu, đi hướng nào để đạt được mong muốn ạ.
Em chân thành cảm ơn anh ạ.
Thọ Trương says
December 28, 2018 at 3:45 amChào anh, em có chút thắc mắc mong được anh giải đáp ạ !
Trong bài có nói: “Vận đơn đi thẳng (Direct Bill): là loại vận đơn hàng được chở thẳng từ cảng load hàng sang cảng dỡ hàng không qua chuyển tải hay tàu ghé cảng nào cả.”
Mà ở bài viết khác của anh ( Chuyển tải là gì? Phân biệt direct via ) có viết “direct trong shipping thì được hiểu khác, đi Direct có nghĩa là không thay đổi tàu trong suốt quá trình vận chuyển, tàu vẫn có thể ghé nhiều cảng.”
Có mâu thuẫn gì trong 2 bài ko ạ, em cảm ơn.
Song Ánh Logs Support says
March 2, 2019 at 4:53 amTheo mình biết thì vận đơn đi thẳng (Direct Bill): là loại vận đơn được cấp khi hàng hóa được chuyên chở thẳng từ cảng xếp hàng đến cảng dỡ hàng mà không có chuyển tải dọc đường, nghĩa là chỉ có 1 con tàu chạy từ cảng đi tới cảng đến không phải trung chuyển qua cảng nào ở giữa, không phải chuyển hàng qua con tàu khác.
Thanh says
January 21, 2019 at 4:34 amAnh ơi, anh giải thích thêm giúp em khái niệm các loại bill: consol, co-load và triangle với ạ?
Em cảm ơn anh!
Song Ánh Logs Support says
April 8, 2019 at 10:10 amConsol là hàng lẻ đó bạn, hay gọi hàng LCL – less than container load (hàng không đóng đủ 1 container, chủ hàng có hàng ít không đóng đủ 1 container nên 1 bên đứng ra (ví dụ FWD) gom hàng của nhiều chủ hàng lại đóng thành 1 cont rồi chuyển đi.
Có nhiều trường hợp hàng consol đóng chung container nhưng không đi cùng 1 đích đến, có thể vận chuyển đến 1 địa điểm nào đó rồi lại dỡ ra đóng vào container khác đi tiếp. LCL co-load là hàng lẻ phải chuyển sang container khác để đi tới cảng đích đó bạn
Khue says
April 10, 2019 at 7:31 pmAnh ơi. Anh có thể giải thích dùm e phần này được không ạ.
Trên vận đơn, mục consignee đề SIFOCO là nhà nhập khẩu. Đây là vận đơn đích danh không được phép chuyển nhượng. Vì vậy ngân hàng phát hành L/C có quyền từ chối thanh toán là điều hợp lý.
Anh giải thích dùm em là tại sao ngân hàng phát hành lại từ chối thanh toán được không ạ.
Em cám ơn anh ạ.
Song Ánh Logs Support says
April 12, 2019 at 11:32 amChào bạn.
Đối với vận đơn đích danh là người nhập khẩu như vậy thì người nhập khẩu có thể lấy được hàng khi có vận đơn rồi, nhưng người trả tiền hàng cho nhà xuất khẩu lại là ngân hàng mở LC.
Thông thường thanh toán LC thì mục cnee thường để là To order of [tên Ngân hàng Mở], người sở hữu lô hàng là ngân hàng mở LC, nếu người NK muốn lấy lệnh giao hàng thì phải thanh toán tiền cho ngân hàng, sau đó ngân hàng mới ký hậu lên B/L để chuyển quyền sở hữu cho ng NK, như vậy ngân hàng mới nắm quyền chủ động được,